बुध ग्रह आणि वाळुंज:
बुध्दी, वाणी आणि व्यापारात यश देणारा हिरवा गुरुमंत्र
1) प्रस्तावना
नवग्रहांपैकी बुध हा ग्रह अत्यंत सौम्य, बुद्धिमान आणि संवादकौशल्याचा कारक मानला जातो. ज्योतिषशास्त्रानुसार बुध ग्रह व्यापार, वाणी, गणित, तर्कशक्ती, शिक्षण, वाणिज्य आणि मानसिक स्थैर्याशी संबंधित आहे. पण तुम्हाला माहिती आहे का, बुध ग्रहाच्या जन्मामागे एक रोचक आणि थोडीशी गुंतागुंतीची पौराणिक कथा आहे? ही कथा प्रेम, विश्वासघात, बुद्धिमत्ता आणि दैवी शक्तींच्या मिश्रणाने भरलेली आहे.
कधी एखाद्याशी संवाद साधताना शब्द अडखळतात का? काही वेळा खूप अभ्यास करूनही परीक्षेत अपेक्षित यश मिळत नाही? किंवा तुमचं म्हणणं समोरच्याला स्पष्टपणे समजत नाही? या साऱ्या समस्यांमागे असतो बुध ग्रहाचा दोष. आणि या दोषावर उपाय म्हणून आयुर्वेद आणि ज्योतिषशास्त्र दोघांनी एकच झाड सुचवलं आहे – वाळुंज / आघाडा (Achyranthes aspera).
हे झाड फक्त एक आयुर्वेदिक वनस्पती नसून, बुध ग्रहाशी जोडलेलं एक प्रभावी उपाय आहे – बुद्धी, बोलणं, संवाद आणि व्यवसाय यांच्याशी संबंधित त्रासांवर.
2) बुध ग्रहाची प्राचीन कथा — चंद्राचा पुत्र
कथा: बुधाचा जन्म
चंद्र व तारा
पुराणांनुसार, चंद्रदेव (सोम) हे अत्यंत देखणे, कलाप्रिय आणि आकर्षक स्वभावाचे होते. ब्रहस्पती (गुरु) यांची पत्नी तारा हिचे सौंदर्य संपूर्ण त्रिलोकात प्रसिद्ध होते. चंद्र आणि तारा यांची भेट काही प्रसंगांमुळे झाली आणि हळूहळू त्यांच्या मध्ये आकर्षण निर्माण झाले.
काळ जसजसा गेला, तारा चंद्रावर मोहित झाली आणि ब्रहस्पतीच्या परवानगीशिवाय ती चंद्रासोबत निघून गेली. हा प्रसंग स्वर्गातील सर्व देवतांना धक्का देणारा होता. ब्रहस्पतीने तिला परत आणण्याचा प्रयत्न केला, पण तारा चंद्रासोबतच राहण्याचा आग्रह धरत होती.
देव-दानव संघर्ष
ही घटना इतकी गंभीर होती की देव-दानव युद्धाच्या उंबरठ्यावर आले. शेवटी, ब्रह्मदेवांनी हस्तक्षेप केला आणि ताऱ्याला चंद्रापासून वेगळं होण्याचा आदेश दिला. तारा परत आली, पण त्या वेळी ती गर्भवती होती.
ब्रहस्पतीने विचारले — “हा पुत्र कोणाचा?”
तारा सुरुवातीला मौन राहिली, पण शेवटी सत्य सांगितले — “हा चंद्राचा पुत्र आहे.”
ब्रहस्पतीने त्या बालकाला स्वीकारले, पण त्याचं नाव ठेवलं बुध — कारण तो बुद्धिमान, तर्कशक्तीने परिपूर्ण आणि सौम्य स्वभावाचा होता.
3) बुधाचे वैशिष्ट्य
बुध जन्मतःच विलक्षण बुद्धिमान होता. त्याने वेद, शास्त्र, गणित आणि संगीत लहान वयातच आत्मसात केले. बुधाचा स्वभाव संतुलित, न्यायप्रिय आणि संवादात पटाईत होता. त्यामुळेच ज्योतिषशास्त्रात बुधला “वाणीचा स्वामी” आणि “व्यापाराचा कारक” मानले जाते.
4) धार्मिक महत्त्व
- बुधाला विष्णूचा अवतार मानले जाते.
- बुधाच्या पूजेमुळे व्यापारात प्रगती, वाणीतील गोडवा आणि निर्णयक्षमता वाढते.
- बुध दोष असल्यास, बुधवारी वाळुंज (अपामार्ग) वृक्षाची पूजा, हिरव्या रंगाचे वस्त्र, मूगदाल दान यांचा विशेष उल्लेख आहे.
5) बुध ग्रहाचे पौराणिक कार्य
कथांनुसार, बुधाने देव-दानवांमधील अनेक वाद संवादाने मिटवले. त्याच्या बुद्धीने युद्ध टाळले आणि शांतता प्रस्थापित केली. तो अत्यंत तटस्थ विचारसरणीचा होता — देव असो वा दानव, न्याय सर्वांसाठी समान.
6) बुध आणि वाळुंज वृक्ष
बुध ग्रहाशी संबंधित पवित्र वृक्ष म्हणजे वाळुंज (अपामार्ग). हा वृक्ष औषधी गुणांनी युक्त असून त्वचारोग, विषनाशक आणि वातनाशक मानला जातो. बुध दोष निवारणासाठी बुधवारी वाळुंजाची पूजा, मूगदाल दान आणि हिरव्या वस्त्रांचे दान केल्यास लाभ होतो.
वाळुंज / आघाडा – वनस्पतीतील संवादशक्ती
आघाडा झाडाला आयुर्वेदात “अपामार्ग” असेही म्हणतात. हे झाड छोटं असतं, पण त्याचे औषधी गुण अफाट आहेत. यात कफ, वात आणि पित्त दोष शमक शक्ती आहे.
▪ आयुर्वेदिक औषधी उपयोग:
- खोकला व दमा: वाळुंजाच्या पानांचा रस आणि मध घेतल्यास दमा व कफ दूर होतो.
- तापावर उपयोगी: शरीरातील उष्णता कमी करते.
- पचन सुधारते: भूक वाढवते व वायू विकारांवर उपयोगी.
- त्वचाविकार: जखमांवर पानांचा लेप लावतात.
- सांधेदुखी: वातनाशक म्हणून वापरले जाते.
7)🕉 बुध ग्रह पूजन विधी
- दिवस: बुधवार
- रंग: हिरवा
- साहित्य: हिरवे वस्त्र, मूगदाल, वाळुंजाची पाने, फुले
- मंत्र: ॐ ब्रां ब्रीं ब्रौं सः बुधाय नमः
- विधी:
- सकाळी स्नान करून हिरवे वस्त्र धारण करा.
- वाळुंज वृक्षास पाणी घालून पूजन करा.
- बुध मंत्राचा 108 वेळा जप करा.
- मूगदाल गरीबांना दान करा.
- सकाळी स्नान करून हिरवे वस्त्र धारण करा.
8) या कथेतील शिकवण
- बुध ग्रहाची कथा आपल्याला सांगते की बुद्धी आणि वाणीचे संतुलन जीवनात शांतता आणते.
- जन्मपरिस्थिती काहीही असो, आपल्या कर्मांवर आपली ओळख ठरते.
- संवादातून मतभेद मिटवता येतात — हे बुधाचे मुख्य तत्त्व.
9) निष्कर्ष
बुध ग्रहाची प्राचीन कथा केवळ ग्रह-देवतेची माहिती देत नाही, तर मानवी जीवनातील एक महत्त्वाची गोष्ट शिकवते — बुद्धी, संवादकौशल्य आणि संतुलन यामुळेच यश आणि शांती मिळते. ज्योतिषशास्त्रात बुधाची पूजा, मंत्रजप आणि वाळुंज वृक्षाचे महत्त्व या सर्व गोष्टी आजही तेवढ्याच लागू आहेत.
बुध हा ग्रह वाणी, बुध्दी, व्यवहारकुशलता, गणित, शिक्षण, व्यापार, आणि तार्किक विचारसरणी यांचा कारक आहे. जर बुध ग्रह मजबूत असेल, तर व्यक्ती अत्यंत बोलकी, समजूतदार, व्यापारात यशस्वी आणि तार्किक विचार करणारी असते.
विशेष टीप:
- वाळुंज वनस्पती सहज रस्त्याच्या कडेला आढळते. योग्य प्रकार ओळखूनच पूजा व औषधासाठी वापरावे.
- औषध वापरताना प्रमाण आणि वैद्यकीय सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
- घरात हे झाड लावल्यास वातावरण सकारात्मक होते, विशेषतः मुलांच्या अभ्यास खोलीत.
